IKE oraz PPE funkcjonują na podobnych zasadach. Zwolnione z podatku są jedynie zyski osiągnięte na takich kontach i w programach, o ile zostały wypłacone oszczędzającym po uzyskaniu przez nich uprawnień emerytalnych. Jeżeli zaś dojdzie do wcześniejszego wycofania (zwrotu) środków zgromadzonych na IKE bądź PPE - zgromadzone zyski podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach przewidzianych dla zysków kapitałowych.
Wypłata transferowa
Oszczędzający, rozwiązujący umowę o pracę u pracodawcy, u którego funkcjonował PPE nie musi rezygnować z dalszego oszczędzania na emeryturę, gdyż może przekazać zgromadzone tam środki na IKE. Z kolei oszczędzający w ramach IKE może przekazać środki do innego IKE (do innej instytucji finansowej albo do IKE prowadzonego w innej formie). Czynności te określa się mianem "wypłaty transferowej", która nie podlega opodatkowaniu, gdyż w jej wyniku środki pieniężne nadal są oszczędzane z myślą o emeryturze. Jeżeli jednak oszczędzający zdecyduje się na wycofanie środków z IKE przed uzyskaniem uprawnień emerytalnych (zwrot środków) w okolicznościach, gdy wcześniej dokonał wypłaty transferowej z PPE bądź z innego IKE, powstaje pytanie o to, czy opodatkowaniu podlegają tylko zyski z tego ostatniego IKE czy też także z IKE bądź PPE, na którym oszczędzający oszczędzał wcześniej?
Pojęcie "suma wpłat" może być interpretowane w różny sposób. |
|
|
W praktyce powyższe pytanie sprowadza się do sposobu obliczenia dochodu do opodatkowania przez instytucję finansową prowadzącą IKE.
Jak obliczyć podatek
Dochodem z tytułu zwrotu IKE jest - zgodnie z art. 30a ust. 8 updof - różnica między kwotą stanowiącą "wartość środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym" a "sumą wpłat na indywidualne konto emerytalne". Z pierwszą zmienną nie ma wątpliwości, gdyż są to środki zgromadzone na IKE. Istnieją jednak wątpliwości co do drugiej z nich. Można bowiem uznać, że zwrot "suma wpłat na indywidualne konto emerytalne" oznacza:
+ tylko środki wpłacone bezpośrednio na IKE na zasadach wynikających z ustawy o IKE bez uwzględniania wpłat transferowych z PPE, albo
+ wszystkie środki wpłacone na IKE, a więc również te, które znalazły się tam w wyniku transferu z PPE bądź innego IKE.
Literalnie rzecz biorąc, powyższe pojęcie należałoby rozumieć zgodnie z pierwszą opcją, jednak w takim wypadku kalkulacja podatku do zapłaty z tytułu zwrotu środków z IKE prowadziłaby do absurdalnego skutku w postaci opodatkowania całości środków przetransferowanych z PPE (bądź innego IKE), a nie tylko zgromadzonych tam zysków. Z uwagi na to, że byłoby to nieracjonalne, należy tą interpretację odrzucić.
Jeśli właściwe byłoby stanowisko drugie, to należy jeszcze odpowiedzieć na pytanie, czy do sumy wpłat należałoby zaliczyć kwotę przetransferowaną z PPE (bądź innego IKE) łącznie z osiągniętym w tym programie zyskiem czy też wyłącznie sumę wpłaconych składek bezpośrednio na PPE, bez uwzględniania osiągniętego tam zysku?
Przetransferowanie środków z PPE do IKE i następnie likwidacja IKE nie oznacza braku opodatkowania zysków osiągniętych wcześniej w ramach PPE. |
|
|
W zależności więc od wyboru stanowiska mielibyśmy do czynienia z następującymi sytuacjami:
+ opodatkowanie wyłącznie zysków uzyskanych w ramach IKE - jeżeli do sumy wpłat zaliczylibyśmy wszystkie dokonane wpłaty na IKE łącznie z kwotą przetransferowaną z PPE bądź innego IKE (a więc łącznie z osiągniętym tam zyskiem),
+ opodatkowanie zysków uzyskanych w ramach IKE oraz zysków osiągniętych w ramach PPE bądź innego IKE - jeżeli do sumy wpłat zaliczylibyśmy wszystkie dokonane na IKE wpłaty, łącznie z kwotą pochodzącą z PPE bądź innego IKE, ale bez osiągniętego w ramach PPE bądź innego IKE zysku (czyli tylko sumę składek wpłaconych do PPE bądź wpłat na inne IKE),
+ opodatkowanie zysków uzyskanych w ramach IKE oraz podwójne opodatkowanie zysków osiągniętych w ramach PPE bądź innego IKE - jeżeli do sumy wpłat zaliczylibyśmy wpłaty dokonane bezpośrednio na IKE, ale bez składek i zysków pochodzących z PPE.
Stanowisko, zgodnie z którym zyski uzyskane w ramach PPE opodatkowane będą podwójnie (a taki byłby efekt zastosowania trzeciej z powyższych możliwości) z oczywistych względów należy odrzucić. Najbardziej racjonalne z punktu widzenia celów istnienia PPE i IKE wydaje się stanowisko drugie, tj. zgodnie z którym przetransferowanie środków z PPE do IKE i następnie likwidacja IKE nie oznacza braku opodatkowania zysków osiągniętych wcześniej w ramach PPE. W przeciwnym razie (w razie zastosowania pierwszego rozwiązania) mielibyśmy do czynienia ze swoistą "furtką", z której mogliby korzystać podatnicy chcący uniknąć opodatkowania zysków osiągniętych w ramach PPE, dokonując transferu środków z PPE do IKE po to tylko, by IKE od razu zlikwidować, czyli dokonać nieopodatkowanej wypłaty osiągniętych w ramach PPE zysków. Wydaje się, że byłoby to sprzeczne z ideą zarówno IKE, jak i PPE.
W związku z powyższym uznać należy, że płatnik z tytułu wypłaty środków z IKE (tytułem zwrotu) powinien opodatkować również zyski osiągnięte przez oszczędzającego w PPE bądź na innym IKE. Przyjmując taki punkt widzenia należałoby stwierdzić, iż płatnik powinien obliczyć dochód do opodatkowania w następujący sposób:
Z = WS - SW
gdzie:
Z - oznacza kwotę zysku do opodatkowania,
WS - oznacza wartość środków pieniężnych zgromadzonych na IKE wypłacanych klientowi,
SW - oznacza sumę wpłat dokonanych przez klienta bezpośrednio na IKE oraz sumę wpłat (składek) dokonanych bezpośrednio na PPE przed dokonaniem transferu na IKE (bez osiągniętego w tym programie zysku).
Zastosowanie powyższego rozwiązania wymaga od płatnika uzyskania informacji o wysokości składek wpłaconych przez podatnika na PPE. Taką informację instytucja prowadząca IKE (płatnik) uzyska z formularza przekazywanego przez instytucję prowadzącą PPE, którego obowiązek sporządzania i przesłania do instytucji prowadzącej IKE nakładają przepisy ustawy o PPE (analogicznie ustawa o IKE w razie dokonania wypłaty transferowej z jednego IKE na inne).
Przy dochodach kapitałowych opodatkowaniu winien podlegać rzeczywisty zysk, a nie majątek zainwestowany w jego wypracowanie. |
|
|
Nie takie proste
Problem jest tylko w tym, że stanowisko powyższe, choć wydaje się jedynym racjonalnym rozwiązaniem, nie wynika wprost z przepisów. Pojęcie "suma wpłat", o którym mowa w art. 30a ust. 8 updof może być interpretowane w różny sposób i w zależności od przyjętego wariantu będziemy mieli do czynienia albo z opodatkowaniem zysków pochodzących z PPE bądź innego KIE, albo tylko zysków z ostatniego IKE, bądź też z opodatkowaniem de facto całych składek zgromadzonych na poprzednim etapie oszczędzania.
Organy podatkowe, w swoich interpretacjach, zajmują różne stanowiska. W przeszłości potwierdzano prawidłowość opisanego powyżej rozwiązania przedstawionego przez autora (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w decyzji z dnia 15 maja 2006 r., BI/4117-0016/06 albo postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego z dnia 4 kwietnia 2007 r., 1472/DPC/ 415-7/07/BLG). Nowsze interpretacje stwierdzają wręcz przeciwnie - że nie ma podstaw do tego, aby uwzględniać w jakikolwiek sposób fakt, iż na rachunku IKE znajdują się oprócz wpłat bezpośrednich dokonanych przez oszczędzającego także wpłaty transferowe z PPE bądź innego IKE (tak np. Minister Finansów w interpretacji z dnia 17 września 2010 r., ILPB2/415-728/10-4/AJ). Takie stanowisko prowadzi jednak do opodatkowania, oprócz zysków osiągniętych na PPE (wcześniejszym IKE), również samych składek, z czym trudno się zgodzić mając na uwadze fakt, iż przy IKE oraz PPE mamy do czynienia z dochodami kapitałowymi, przy których opodatkowaniu winien podlegać rzeczywisty zysk a nie majątek zainwestowany w jego wypracowanie.
Mariusz Pogoński
Doradca podatkowy
Archiwum: IKE a podatki
Artykuł: <<< 2012-07-20 >>>