Dziennik Ubezpieczeniowy

Dziennik Ubezpieczeniowy >> Szukaj 

 

Archiwum :: O Dzienniku :: Prenumerata 

 Szukaj

 

 

Artykuł: <<< 2011-10-05 >>>

 

Prawo

 

Nawigacja

2011-10-06  

|<<

   

 >>|

2011-10-05  

<<<

>>>

 >>|

2011-10-04  

|<<

     

 

Data publikacji: 2011-10-05

Dz.U. nr: 2843

Problemy ubezpieczenia OC

Liczba zawieranych ubezpieczeń OC ciągle rośnie. Mimo to powstaje wokół nich wiele niejasności i nieporozumień, zaczynając na poziomie definicji, a na poziomie zakresu odpowiedzialności kończąc. - dr Aleksander Raczyński, Sójka & Maciak Adwokaci

 

Znaczenie ubezpieczenia OC we współczesnym świecie trudno przecenić. Ubezpieczenie to spełnia bowiem wielorakie funkcje, które nie tylko zapewniają kompensację szkód wyrządzonych poszkodowanym, ale i stanowią ochronę majątku samych ubezpieczonych oraz sprawne narzędzie zabezpieczenia roszczeń wynikających z deliktowej i kontraktowej odpowiedzialności. Z roku na rok rośnie też liczba zawieranych ubezpieczeń OC - i to zarówno dobrowolnych, jak i obowiązkowych.

Prawne luki i niejasności

Skąpy charakter ustawowej regulacji dotyczącej omawianego ubezpieczenia nie pozwala tymczasem na wyjaśnienie szeregu praktycznych wątpliwości, jakie powstają na styku relacji prawnych łączących ubezpieczyciela, ubezpieczonego i poszkodowanego. Problem ten narasta przy tym znacząco wraz z pojawieniem się na rynku produktów łączących w sobie elementy ubezpieczenia OC oraz innych rodzajów ubezpieczeń. Zasadniczym zadaniem staje się bowiem wówczas właściwe zdefiniowanie interesu majątkowego objętego przedmiotem ubezpieczenia oraz precyzyjne wskazanie podmiotu, którego aktywa lub pasywa chronione są w drodze tego ubezpieczenia.

Konieczne jest opracowanie właściwej klasyfikacji ubezpieczeń typu hybrydowego oraz D&O.

Wspomniany wyżej problem uwidacznia się zwłaszcza w coraz bardziej popularnym w naszym kraju ubezpieczeniu D&O. W zależności od przyjętej konstrukcji ubezpieczenie to może bowiem przybrać charakter ubezpieczenia OC członków zarządu, ubezpieczenia majątku spółki, wreszcie majątku samych wspólników. Każda z wyżej wymienionych możliwości wiąże się z zupełnie innym ukształtowaniem relacji pomiędzy wskazanymi wyżej podmiotami. O ile bowiem w pierwszym przypadku przedmiotem ochrony ubezpieczeniowej będzie majątek osób wchodzących w skład określonych organów spółki, chroniony przed powstaniem pasywów wynikających z ich cywilnej odpowiedzialności, o tyle w pozostałych dwóch przypadkach chroniony będzie majątek samej spółki lub jej wspólników przed stratą w należących do nich aktywach. Wybór określonej konstrukcji nie pozostaje przy tym bez znaczenia z punktu widzenia problematyki prawno-podatkowej (dopuszczalność zaliczenia składki ubezpieczeniowej do kosztów uzyskania przychodu).

Jak już wspomniano, problem właściwego zdefiniowania przedmiotu ubezpieczenia uwidacznia się także w ramach tzw. "ubezpieczeń hybrydowych" - łączących w sobie elementy ubezpieczenia OC oraz innych rodzajów ubezpieczeń - np. ubezpieczenia utraconych korzyści, ochrony prawnej, czy też ubezpieczenia kredytu. W związku z faktem, że produkty te łączą cechy właściwe różnym ubezpieczeniom, bardzo często sporna staje się ich prawna kwalifikacja. Stąd też potrzeba ustalenia kryteriów pozwalających na odróżnienie ubezpieczenia OC od innych rodzajów ubezpieczeń, ale również - patrząc na ten problem nieco szerzej - kryteriów pozwalających na kwalifikowanie wszelkich "ubezpieczeń hybrydowych".

Long tail risks

Kolejnym zagadnieniem, na które warto zwrócić uwagę przy omawianiu bieżących problemów ubezpieczenia OC, jest problematyka właściwego ujęcia tzw. long tail risks. Wiąże się ono z koniecznością odpowiedniego zdefiniowania wypadku ubezpieczeniowego. Zasadniczym celem jest tu bowiem zapewnienie stosownej ochrony czasowej w ubezpieczeniu OC. Istotą omawianego problemu jest przy tym objęcie umową ubezpieczenia szkód, które ujawniają się w dłuższej perspektywie, co niejednokrotnie wymaga wprowadzenia w ogólnych warunkach ubezpieczenia klauzul tzw. cofnięcia w czasie (rollback).Powinno ono oczywiście nastąpić przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 806 §2 Kodeksu cywilnego, jak i przyjętej w umowie zapadki czasowej (triggera).

Jaki zakres odpowiedzialności?

Nie mniej wątpliwości budzi zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC. Warto tu wskazać chociażby problem objęcia omawianym ubezpieczeniem obowiązku zapłaty kary umownej. Zagadnienie to dotyka przy tym nie tylko istoty ubezpieczenia OC, ale również charakteru prawnego samej kary umownej. Warto bowiem wskazać, że doktryna prawa nie doszła dotąd do porozumienia co do odszkodowawczego lub gwarancyjnego charakteru tej kary. Innymi słowy, sporna jest możliwość jej żądania w sytuacji, gdy wierzyciel nie poniósł jakiejkolwiek szkody.

Wątpliwości budzi nawet zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu OC.

Przyjęcie za Sądem Najwyższym, iż zastrzeżenie kary umownej nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody (Uchwała 7 sędziów SN z dnia 6 listopada 2003 r., sygn. akt III CZP 61/03, opublikowana w OSNC z 2004 r., nr 5, poz. 69) prowadzić musi do wyłączenia obowiązku zapłaty kary umownej z zakresu ubezpieczenia OC. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się bowiem do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania. Odpowiedzialność ubezpieczyciela pozostaje zatem ściśle związana z faktem wyrządzenia szkody. Objęcie zakresem świadczenia ubezpieczyciela obowiązku zapłaty kary umownej powodować będzie zatem konieczność znalezienia innej konstrukcji prawnej niż ubezpieczenie OC.

Pure economic loss

Warto przy tej okazji wskazać również na niezwykle frapujący problem objęcia ubezpieczeniem OC tzw. czystej straty ekonomicznej (pure economic loss), a zatem szkody nie będącej szkodą w dobrach materialnych ani szkodą na osobie. Zagadnienie to należy do spornych głównie ze względu na problemy z precyzyjnym zdefiniowaniem pojęcia pure economic loss.

Dotkliwy jest brak precyzyjnej definicji pure economic loss.

Nie mniej ważki pozostaje przy tym problem ustalenia, jak daleko sięga odpowiedzialność za wyrządzenie czystych strat ekonomicznych; w szczególności zaś czy obejmuje ona również osoby pośrednio poszkodowane. Kwestii tych w żaden sposób nie można bagatelizować - precyzyjne zdefiniowanie pojęcia pure economic loss, jak i odpowiedź na pytanie o zakres odpowiedzialności z tego tytułu pozwolą bowiem skalkulować ryzyko ponoszone przez ubezpieczycieli z tytułu ubezpieczenia OC, co bez wątpienia przełoży się również na koszt tego ubezpieczenia.

dr Aleksander Raczyński

Departament Prawa Ubezpieczeń Gospodarczych

Sójka & Maciak Adwokaci sp.k.


Artykuł jest zapowiedzią problemów, które będą omawiane w czasie konferencji Zakres ochrony ubezpieczeniowej w dobrowolnych ubezpieczeniach OC.

Zobacz: szczegóły konferencji

 

Komentuj Prześlij  Drukuj

Artykuł: <<< 2011-10-05 >>>

 

 

 

Profesjonalnie o ubezpieczeniach..

Miesięcznik Ubezpieczeniowy

 

 
 Strona przygotowana przez Ogma Sp. z o.o.